حذف کنکور سراسری ۱۴۰۰، فعلاً در کجای خط هستیم؟

داستان نافرجام حذف کنکور سراسری همچنان ادامه دارد. در حالی که عده‌ای کاملا مخالف حذف کنکور هستند و معتقدند که حذف کنکور باعث ترک تحصیل جوانانی مستعد از قشر ضعیف و متوسط خواهد شد و صرفا دانش‌آموزانی نالایق به دانشگاه‌های خوب کشور راه پیدا خواهند کرد. عده‌ای دیگر موافق حذف کنکور بوده و ارزیابی دانش‌آموزان با آزمون ۴ ساعته را راه درستی برای پذیرش دانشگاه‌ها نمی‌دانند.

آنچه که بنظر می‌رسد در مقطع کنونی حذف کنکور چاره‌ی کار نیست چرا که هیچ راه جایگزینی برای حذف و پذیرش دانشجویان در شرایط فعلی وجود ندارد. حتی رئیس دانشگاه تهران نیز حذف کنکور را در تمامی رشته‌ها عملا غیرممکن خوانده و در همین راستا جدایی سنجش از پذیرش را برای اصلاح کنکور پیشنهاد داده‌ است.

با اینکه تا به امروز حذف کنکور و جایگزینی سوابق تحصیلی بجای آن تنها طرح پیشنهادی بوده است، اما در واقعیت هیچ بستری برای اجرای آن فراهم نشده است. از سال ۸۶ تصمیم بر این بود که امتحانات سه سال آخر به صورت نهایی و استاندارد برگزار شود و نمرات آن معیار سنجش و پذیرش دانشجویان قرار بگیرد. اما متاسفانه فقط شاهد برگزاری امتحانات پایه یازدهم به صورت نهایی و سراسری هستیم و هنوز هم بعد از سال‌ها بحث و بررسی حذف کنکور در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

البته طبق گزارش خبرگزاری ایسنا؛ دکتر سعید رضا عاملی؛ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی حذف کنکور ۱۴۰۰ را کاملا رد کردند و با اشاره به اینکه حذف کنکور یک پروسه تدریجی است و باید کار کارشناسی روی آن انجام بگیرد، گفت: به طور یقین کنکور ۱۴۰۰ حذف نخواهد شد و داوطلبان نباید نگرانی در اینباره داشته باشند. ایشان اضافه کردند که ابتدا باید سیاست های حذف کنکور در نقشه جامع علمی کشور به تصویب برسد و بعد سازمان سنجش آموزش کشور مقدمات اجرایی آن را تهیه کند.

در ماه‌های گذشته راهکار دیگری نیز برای جایگزین شدن کنکور سراسری ارائه شده است، اما هنوز این طرح در مراحل اولیه قرار دارد و در حال بررسی است. با اینکه تا به امروز تنها از جایگزینی سوابق تحصیلی صحبت شده بود، اما در روزهای اخیر از تغییرات جدیدتر خبر می‌رسد. طرح جدایی سنجش از پذیرش دانشجو و راه‌اندازی سازمان ملی سنجش و پذیرش از جمله پیشنهادات ارائه شده به کمیسیون آموزش مجلس است که بنظر می‌رسد طرفداران زیادی دارد.

جدایی نظام سنجش از پذیرش، برگزاری چند باره آزمون در طول سال، استناد به سوابق تحصیلی به ویژه در دوران متوسطه، محوریت دانشگاه‌ها برای پذیرش دانشجو، اولویت دادن به سنجش و پذیرش مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری، اصلاح سهمیه‌ها با ساماندهی آن‌ و اولویت دادن به بومی گزینی، همچنین سرعت در اجرایی شدن این ایده از مباحثی است که در کمیسیون آموزش مجلس مطرح شده است.

طبق گفته‌ی «میرحمایت میرزاده» سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، این طرح بیشتر بر جدایی سنجش از پذیرش تاکید دارد و وظیفه این سازمان سنجش افراد بر اساس استعدادها است و دیگر لزومی ندارد داوطلبان در یک کنکور ۲ ساعته و در فضایی پر اضطراب و تنش سنجیده شوند؛ بلکه با یک کارنامه به دانشگاه‌ها مراجعه می‌کنند و پذیرش می‌گیرند.

هر چند که در مورد این طرح نیز حرف و حدیث زیاد است و جدا کردن سنجش و پذیرش را باعث رانت و رانت بازی برخی دانشگاه‌ها می‌دانند اما ابراهیم خدایی، رئیس سازمان سنجش و پذیرش اشاره کردند که هر طرحی که مطرح می‌شود مزایا و معایبی دارد که این بحث پدید آمدن رانت در دانشگاه‌ها نیز یکی از معایب آن است. بر اساس مدل تقاضا می‌توانیم یک سری از اختیارات را به دانشگاه‌ها بدهیم. هم اکنون در رشته‌های ریاضی و فنی و انسانی با توجه به گستردگی رشته‌ها مشکلی نداریم، ولی در برخی رشته‌ها که حساسیت زیاد و متقاضی نیز زیاد است، احتمال رانت دانشگاه‌ها وجود دارد. باید با تعمل یک جایگزین عدالت محور و شفاف درست کرد و بعد وارد عمل شد.

منصور کبگانیان قائم مقام ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز اشاره کردند که در موضوعی که الان به اسم کنکور وجود دارد، داوطلب بلافاصله بعد از کنکور پذیرش شده و مشخص می‌شود که چه رتبه‌ای دارد. جدا شدن سنجش از پذیرش بدین معنی است که سطح علمی و رتبه فرد تعیین می‌شود و این رتبه تا بازه زمانی مثلاً حدود ۲ سال، معتبر می‌باشد تا داوطلب برای انتخاب رشته و دانشگاه آزادی عمل داشته باشد.

در طرف دیگر نیز سازمان سنجش آمادگی خود را برای برگزاری حداقل دو آزمون کنکور در طول سال اعلام کرد. آنچه که بنظر می‌رسد برگزاری آزمون‌های سراسری همچنان پابرجا خواهد بود اما شکل آن تغییر خواهد کرد. همینطور سابقه تحصیلی نیز در پذیرش و سنجش موثر خواهد بود. باید منتظر تصمیمات بعدی در این حوزه بمانیم.